-Roni Margulies-

Yugoslavya işçi sınıfı geçen hafta 13 yıldır ülkeyi bir savaştan diğerine sürükleyen, her türlü muhalefeti ezen, tüm hak ve özgürlükleri hiçe sayan, ülkeyi ekonomik yıkımın eşiğine getiren Slobodan Miloseviç'i devirdi.

Devrim

Başka bir ülkede yaşandığı taktirde tüm sosyalistlerce coşkuyla karşılanacak olan bu gelişme, Yugoslavya'da yaşandığı için, solun geniş kesimleri tarafından kuşkuyla, düşmanlıkla karşılandı.

Neler yaşandı Yugoslavya'da? Önce, Yugoslav halkı seçimlerde bizzat resmi rakamlara göre yüzde 48, bağımsız rakamlara göre ise yüzde 60'a yakın oranda Miloseviç aleyhine oy kullandı. Miloseviç'in gerçek seçim sonuçlarını kabullenmemesi üzerine, genel grev başladı. Grevin başını pek çok Doğu Avrupa ülkesinde ve özellikle de Çavuşesku'nun devrilmesi sırasında Romanya'da olduğu gibi kömür madencileri çekiyordu. Miloseviç madencilerin üzerine polisi salınca, Yugoslavya'nın her yanından 10 binleri bulan kalabalıklar polis barikatlarını yara yara ocaklara ve Belgrat'a doğru yollara döküldü. Ocaklarda polis püskürtülürken, Belgrat sokaklarına işçiler ve öğrenciler hakim olmaya başladı. Belki de milyonları bulan kitleye karşı ordu müdahale etmeye cesaret edemezken, polis dağılmaya, göstericilerin saflarına katılmaya başladı. Gücünün farkına varan kitle Miloseviç rejiminin simgeleri olan parlamentoyu, televizyon binasını, polis karakollarını bastı, ele geçirdi, ateşe verdi. Ve Miloseviç düştü.

Yoksa "CIA oyunu" mu?

Bu yaşananların devrim olduğunu sorgulamanın, yadsımanın tek bir nedeni olabilir: Miloseviç'in sosyalist, Yugoslav işçi sınıfının tümünün ise aptal olduğuna inanıyor olmak. Bu yaşananların 1917 Şubat'ında Petersburg'da yaşananlardan hiçbir farkı olmadığını görememenin tek nedeni Yugoslavya'nın sosyalist olduğunu zannediyor olmaktır.

Milyonlarca öğrenci ve emekçinin, 500.000 kömür işçisinin CIA'nın oyununa geldiğini iddia etmenin ise iki sonucu vardır. Birincisi, sosyalizmden vazgeçmek, eve gidip bir daha çıkmamacasına oturup kalmaktır. Bir gizli servis milyonları harekete geçirebiliyorsa, dünyada artık umut yok demektir. İkincisi, "CIA oyunu" iddiasında bulunanlar Miloseviç'in sosyalist olduğunu düşündüklerine göre, biraz daha düşünüversinler, nasıl oluyor da 50 yıldır iktidarda bulunan bu sosyalizm bir "oyun" sonucu bir günde devrilebiliyor. Üstelik, temsil ettiği sınıfın bizzat kendisi tarafından devriliyor. Bu sınıf bu kadar kolay oyuna gelip "kendi" iktidarını devirebiliyorsa, hiç boş yere uğraşmamak gerektiği sonucunu çıkarmamalı mı?

Şimdi ne olacak?

Hayır. Miloseviç sosyalist değildi, Yugoslavya'da sosyalizm değil devlet kapitalizmi vardı, işçi sınıfı kendi iktidarını değil, elli yıldır karabasan gibi tepesinde duran bürokrasının iktidarını devirdi.

Şimdi ne olacak? Birincisi, Yugoslav devriminin 1917'de Petersburg'da yaşananlardan bir tek farkı var: Yugoslavya'da Bolşevik partisi yok. Ve Miloseviç'in temsil ettiği "sosyalizm"den herkes nefret ediyor. Bu yüzden, işçi sınıfının kısa sürede kendi iktidarını kurmaya doğru büyük adımlar atması uzak ihtimal.

Ama Yugoslav işçi sınıfı, daha dört yıl önce, 1996'da 100 binleriyle Belgrat'ın merkezinde üç ayı aşkın bir süre her gün gösteri yapmış, defalarca genel grev yapmış ve nihayet Avrupa'nın en kanlı diktatörünü, en zorba rejimlerinden birini devirmiş bir sınıf. Kendi gücünün bilincine varmış bir sınıf.

Yeni cumhurbaşkanı Kostunica Sırp milliyetçiliğinde Miloseviç'ten geri kalmıyor. Ama en ufak bir savaş kışkırtıcılığına, askeri bir girişime işçi sınıfının tepkisi çok sert olacaktır. Yugoslav ekonomisi yıkımın eşiğinde; bunu aşmak için Kostunica'nın uygulamak zorunda olduğu IMF politikaları, kemer sıkma girişimleri yine işçi sınıfı tarafından hemen tepki görecektir. Kostunica her attığı adımı bin kez düşünmek zorunda kalacaktır. İşçi sınıfı Miloseviç'i devirdikten sonra kuzu kuzu evine dönmeyecektir.

Geçen hafta Yugoslav devriminin başlangıcını gördü, sonunu değil. Bundan sonra Yugoslavya'da çok keskin sınıf mücadeleleri yaşanacak, çok sıcak günler olacak.

İşçi sınıfından yana mı, diktatörden yana mı?

-Roni Margulies-

Yugoslavya'da 500 bin kömür madencisinin önderliğinde 100 binlerce işçi ve öğrenci sokaklara dökülerek Slobodan Miloseviç'i devirdi.

Doğu Avrupa ve Sovyetler Birliği'nde 1989-1991 yıllarında yaşanan gelişmelerde olduğu gibi, bu kez de, kendini sosyalist olarak tanımlayan pek çok kişi sosyalizmden ne anladığını acıklı bir şekilde gözler önüne serdi. Türk solunun hemen hemen tüm yayınlarında şu anlayış sergilendi:

Bir yanda, ülkedeki tüm özgürlükleri ayakları altına alan, Yugoslavya'yı geçtiğimiz 10 yıl içinde iki kez kanlı savaşlara sürükleyen, 10 binlerce insanın ölümüne, 100 binlerin göçüne sebep olan, iktidarda kalabilmek için ülkede kanlı milliyetçilik kasırgaları estiren bir diktatör var. Bu, sosyalist!

Öte yanda, bu diktatörün siyasetlerine ve uygulamalarına karşı aynı 10 yıl içinde defalarca greve ve genel greve çıkan, Belgrat meydanlarında haftalarca gösteri yapan, oylarıyla bu diktatörü devirdiklerinde seçim hilelerine sığınarak yine de gitmediğini gören ve, nihayet, bir yandan genel grev yapıp bir yandan parlamentoyu basarak diktatörü deviren işçi sınıfı, gençlik, kitleler var. Bunlar, CIA'nın oyununa gelen karşı devrimciler! (İngiltere Komünist Partisi'nin yayın organı Morning Star'da, televizyonda görebildiğim kadarıyla rahatlıkla bir milyonu bulan bu kitle "Bir avuç sarhoş serseri" olarak tanımlanıyor. Bu ifade Türk solunun yayınlarında gözüme çarpmadı, ama ana fikir aynı).

Bir yanda kendi halkının ve daha birçok halkın kanına bulanmış azgın milliyetçi bir diktatör, bir yanda özgürlük isteyen, verdiği oyların hesabını soran, milliyetçilikten ve milliyetçiliğin yarattığı savaşlardan bezmiş bir işçi sınıfı. Taraf tutmak ne kadar zor, değil mi?

Miloseviç'ten yana olanlar, kendi eylemiyle siyaset ve tarih sahnesine çıkan işçi sınıfını desteklemeyi reddedip, neyi destekliyorlar? Neyi "sosyalizm" olarak tanımlıyorlar? Elli yıl boyunca Yugoslavya'yı baskı zoruyla yöneten, ekonomik krizin bastırmasıyla piyasa düzenine geçen, eskiden ülkeyi devlet ve parti bürokratı olarak yönetirken şimdi bildiğimiz anlamda işadamı ve patron olarak yöneten bürokrasiyi destekliyorlar. Ve bu düzeni, işçi sınıfının üretimde ve siyasette hiçbir söz ve hak sahibi olmadığı bir düzeni, "sosyalizm" olarak tanımlıyorlar.

Doğu Avrupa ve Rusya'da aynı bürokrasi, tek tek aynı kişilerden oluşan egemen sınıf, 1989 öncesi bu ülkeleri bürokrat olarak yönetiyorlardı, dolayısıyla sosyalisttiler, 1989-91'de patron, özel şirket yöneticisi, banker oldular, dolayısıyla bu ülkeler kapitalist oldu! İşçi sınıfının durumu değişmedi, yine artık değer üretiyor, yine aynı koşullarda çalışıyor, yine kendi iktidar organları yok. Ama bu ülkeler dün sosyalistti, bugün kapitalist!

Yağma yok arkadaşlar. Rusya, Polonya, Macaristan gibi ülkelerde aynı egemenler (Çavuşesku gibi hakettiği akibete uğrayan bir iki kişi dışında birey birey aynı olan egemenler) aynı işçi sınıfını aynı siyasi ve ekonomik koşullarda yönetiyor ve çalıştırıyorsa, bu ülkelere ya bugün de sosyalist diyeceksiniz, ya da dün de kapitalist olduklarını kabul edeceksiniz. Sosyalizmin tanımı, piyasa mekanizmasının var veya yok olmasına bağlı değildir; sınıfların konumu ve durumuyla ilgilidir. Bu ülkelerde 1989-91'de sınıfların konumunda bir değişiklik olmadı, tek değişiklik piyasa ekonomisine geçiş oldu. Ya hala sosyalistler, ya dün de kapitalisttiler.