Sosyalist İşçi 228 (9 Aralık 2004)

 

Sayfa 6-7: Orta sayfa

Amerika Irak'ta hakim değil!

“Orası olağan bir yer değil. Sonuçta Irak'taki direniş dört dörtlük organize, tek bir liderliği olan bir direniş değil.
Direnişin kirlendiğini söylemek bana biraz kolaycılık gibi geliyor.”

Arife Köse Filistin’den yeni dönen gazeteci Mete Çubukçu ile görüştü. ABD’nin Irak’a saldırısı sırasımda Irak’ta da bulunmuş olan Mete Çubukçu’nun “Bizim Filistin” adlı bir kitabıgenişletilmiş olarak yeniden yayınlandı. Arife Köse Mete Çubukçu ile Filistin ve Irak üzerine konuştu.

Halk Arafat'ın ölümünü nasıl karşıladı? Gerçekten televizyonlardan gördüğümüz gibi Arafat bütün Filistin direnişinin tek temsilcisi olarak görülüyor mu?
Arafat'ın cenaze törenine katılım gerçekten çok yüksekti. Ve bunların belki yarısı Arafat'ı eleştiriyordu. Bence bu iki noktayı ayırmak lazım, yani Arafat'a duyulan sevgi, onun bu hareketin simgesi olması, bu hareketin onunla birlikte bu olumlu anlamıyla noktalara gelmesi başka bir şey.
Onu, çevresini, politik yolsuzlukları, anti-demokratik uygulamaları eleştirmek başka bir şey. Ama Arafat Filistin'de kendisini seven sevmeyen herkes için, buna Hamas'ı da katıyorum, tek liderdi.

Arafat'ın ölümü Filistin Kurtuluş hareketi üzerinde nasıl bir etki yaratacak? Mesela Hamas'ın bundan sonraki tutumu ne olacak?
Ben Filistin kurtuluş hareketinin bir çıkmaza gireceğini düşünmüyorum. Tabii ki yalpalamalar olabilir ama bunlar doğal.
Arafat'ın ölümüyle birlikte "demokratikleşme" sürecine girilecek bence. Mesela ilk defa El Fetih içinden iki aday çıkıyor.
Önümüzdeki yıl El Fetih kongresi yapılacak. Hamas'ı ise ayrı bir yere koymak lazım.
Arafat Filistin toplumunun her şeyiydi, ama hareketin her şeyi değildi, El Fetih'in de her şeyi değildi. Bazen hareket Arafat'ın denetiminden çıktı.
Hamas ise hem toplumsal tabanı, silahlı mücadeleyi tercih etmesi, bu toplumsal tabanla kurduğu ilişkiler, talepleri açısından ayrı bir yerde duruyor.
Örneğin Hamas cami ve okul yönetimlerinde söz hakkı istiyor. Hamas belki Oslo'yu kabul etmedi, ama daha çok İsrail'i suçlayıp Arafat'ın üzerine gitmedi. Ayrıca Gazze'de El Fetih ile beraber mücadele ettiler.

Sizce Filistin'de daha radikal çıkışlar olabildi mi?
Çok radikal çıkışların olabileceğini düşünmüyorum.
Hamas bile 1967 öncesi sınırları çerçevesinde Gazze ve Batı Şeria'da kurulacak bir Filistin devleti için on yıllık ateşkes ilan edebileceğini açıkladı.
Bu çok gerçekçi görünmüyor ama, önemli olan Hamas'ın bunu dillendirmiş olması. Çünkü aslında Hamas Ürdün'den Akdeniz'e kadar uzanan bir Filistin devleti istiyordu.
FKÖ'de Hamas'ı siyasi sürecin içine çekmeye çalışıyor. Hamas aday göstermeyeceğini açıkladığında, gittiler ve en azından ara kadrolar için aday göstermelerini istediler. Tabi bu hemen Hamas silahlarını bırakacak anlamına gelmiyor.

Sizce Filistin'de iki devletli çözüm mümkün mü?
İdeal olanı bu tabii ki ama oradaki insanlar bunun olabileceğine inanmıyorlar. İsrail ve Filistin halkı arasında hem fikir hem de gönül bağları tamamen kopmuş durumda. Bence olabilecek olan aynı topraklarda, yan yana iki ayrı devletin olması.

Seçime girecek adayları siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Aralarında nasıl bir fark var?
Bence büyük olasılıkla Mahmud Abbas seçimi kazanacak.
Kendisi Oslo sürecinde de bulunmuş birisi. Fakat İsrail'in dediği gibi ılımlı değil, yani pazarlık yapma yeteneği olan birisi. Zaten sonuçta, masaya oturduğunda bu tür liderler arkalarındaki halkı düşünmek zorundalar.
Sonuçta Mahmud Abbas eski yönetimi temsil eden bir isim.
İkinci aday ise Mervan Barkuti.
Bence Barkuti İkinci İntifada'nın tek temsilcisi, tek lideri. Zaten şu anda hapiste. Fakat Filistin halkı daha tecrübeli olanı, masada pazarlık yapma deneyimi ve gücü daha fazla olanı seçecektir.
Ama Abbas'ın işinin kolay olduğunu düşünmemek lazım. Çünkü attığı her adımda büyük eleştirilerle karşılaşacak.

Buradan Irak'taki seçimlere geçersek, Irak'ta seçim yapma koşulları var mı sizce?
Seçimler olabilir ama, tabii ki saçma sapan bir seçim olacak.
Seçimleri ekmek karnesine dayanarak yapmayı düşünüyorlar. Hiçbir yerde sayım yapılmış değil.
Güneyde, Şii bölgesinde belki seçim yapılabilir ama, orta bölgede, Sünnilerin olduğu yerde bu mümkün değil. Bunun alt yapısı yok.
İnsanlar hem sandık başına gitmeye korkacaklar hem de büyük bir çoğunluğu seçimi protesto edecekler.
Şiiler seçim yapılmasını istiyorlar. Zaten bütün Şiiler tek liste çıkarıyorlar. Ahmet Çelebi bile Sistani'nin listesinden girecek. Böylece 275 sandalyenin 145'ini almayı garanti altına alıyorlar ki bu Şiiler için müthiş bir şey.
Sünniler işgal koşullarında seçim yapılamaz diyerek boykot ediyorlar. Kürtler de seçim yapılmasını istemiyorlar ama onlar politik bir tavırdan çok kış koşullarını bahane olarak gösteriyorlar.
Tabi bir de işin şu boyutu var, Şiiler seçilse bile seçimden sonra Amerikalılar ile birlikte çalışmak zorunda kalacaklar.
Peki Amerikalılara git diyebilecekler mi? Diyemeyeceklerse nasıl çalışacaklar? Dolayısıyla başka bir çelişki ortaya çıkacak.

Amerikalılar her yerde egemen mi?
Kesinlikle hakim değiller. Hiçbir yerde rahat değiller. Sadece kendilerini korumaya çalışıyorlar.
Herhangi bir düzen kurabilmiş değiller. Bu yüzden zaten seçim sırasında ek asker göndermeyi düşünüyorlar.
Sadece Kürt bölgesinde biraz daha rahatlar. Güneyde hiçbir hakimiyetleri yok, Oraya tamamen Şiiler hakim.
Denetimi ancak Felluce'ye yaptıkları türden saldırılarla sağlayabiliyorlar. Fakat onda bile tam olarak başarılı olamıyorlar.

Amerika gibi askeri gücü tartışılmaz olan bir ülke bunu neden yapamıyor?
Bence Irak'ta olanlar bir işgalin sadece askeri güçle başarılamayacağının iyi bir göstergesi.
ABD üç hafta içinde Irak'ı işgal etti, üzerinden neredeyse iki yıl geçti, hala bu işgali oturtamadı.
Çünkü Amerika bütün propagandasına rağmen insanları ikna edemiyor. Hem Irak halkı hem de dünya kamuoyu Amerika'nın Irak'a aslında neden gittiğini biliyor.
Ayrıca Irak halkı direniyor. Belki herkes silahla direnmiyor, ama mesela Amerikalıların söylediklerini yapmıyor. Herhangi bir şehre girdiğinde Amerika hiçbir destek görmüyor.

Peki siz Irak'a rahat girebiliyor musunuz?
Artık giremiyoruz. Ben en son Temmuz'da gittim.
O dönemde gazetecilerin, yabancıların kaçırılması olayları yeni başlamıştı. Bağdat'ta hemen hemen hiç gazeteci yoktu. Yollar güvenli değildi. Şu anda da gazeteciler için çok tehlikeli. Bu yüzden ben şahsen gitmek istemiyorum. Ayrıca tehlikeli olmasının ötesinde zaten gazetecilik yapamıyorsunuz.

İliştirilmiş gazetecilik denen bir olay var zaten değil mi?
Evet, iliştirilmiş gazetecilikte, Amerikan ordusunun bir bürosuna başvuruyorsunuz. Haber yapmak istediğiniz bölgeyi söylüyorsunuz. Onlar sizi bir birliğin yanına veriyorlar ve siz o birlikle beraber gidip haber yapıyorsunuz.
Bir sözleşme imzalıyorsunuz. Ve ancak o sözleşmenin sınırları çerçevesinde görüntü çekebiliyorsunuz ve yazabiliyorsunuz. Ondan daha fazlasını söylemeniz yasak. Dolayısıyla her şeyi bir Amerikalı'nın gözüyle görmek zorundasınız.
Ben bunu tek başına bir yöntem olarak eleştiriyorum. Bunun karşısında bağımsız gazeteciler olsaydı belki kabul edilebilirdi, ama yok.
Ben hala oraya giden "iliştirilmiş" gazetecilerden birisinin, bir daha Irak'a girememeyi göze alıp gerçekten olan bitenleri anlatmasını bekliyorum.

Özellikle Türk kamyon şoförlerinin öldürülmeye başlanmasının ardından Irak'taki direnişin ahlaklı olmadığı yönünde bir tartışma başladı. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Bizim kamyon şoförleri Amerikalı askerlere uçak benzini, prefabrik ev ve gıda taşıyorlar. Dolayısıyla Irak halkı da onları işgalin işbirlikçileri olarak görüyor.
Tabii bunlar olmasa iyi olur. Ama Irak'ta sadece Türk şoförler öldürülmüyor, başka yabancılar da öldürüldü şimdiye kadar.
Ama bence şunu bilmek önemli, Irak'ta bir savaş var, işgal var. Orası olağan bir yer değil.
Sonuçta Irak'taki direniş dört dörtlük organize, tek bir liderliği olan bir direniş değil. Direnişin kirlendiğini söylemek bana biraz kolaycılık gibi geliyor.
Bush'un yeniden seçilmesi Irak'ta nasıl bir etki yarattı?
Bu konuda çok kesin verilere sahip değilim, ama özellikle Amerikan askerleri üzerinde kötü bir etki yarattığını düşünüyorum.
Çünkü aslında askerlerin hepsi Irak'tan ayrılmak istiyorlar. Peki Bush seçilmeseydi Amerika Irak'tan çekilecek miydi diye sorabilirsiniz. Tabii ki hemen çekilmeyecekti. Fakat oradaki askerler Bush'un yeniden seçilmesinin ardından bu işin daha uzun süreceğini ve daha kanlı olacağını biliyorlar.
Zaten bugüne kadar yaşanan sürecin askerler üzerindeki psikolojik ve fiziksel etkileri korkunç boyutlarda. Çünkü askerler korkuyorlar, kendilerini güvende hissetmiyorlar.

Peki bu işgal nasıl sona erecek mi, erecekse bu nasıl olacak?
Ben bu işgalin çok kısa sürede biteceğini düşünmüyorum. Amerika Irak'tan kolay kolay çekilmeyecektir. Ama bu olacaksa bile bence, öncelikle Amerikan halkının tepkisini göstermesiyle olacak, ya da en azından öyle olmalı diye düşünüyorum.

Bu yazıyı tamamlamak için sayfa 8’de “Asker aileleri örgütleniyor” başlıklı yazıya bakın.



İşgalden daha fazla acıyı ne verebilir ki?

İki hafta önce Ahmet İnsel Radikal 2’de yayınlanan bir yazısında “İşgale karşı direnişin meşruiyeti değil bugün sorguladığımız. Bu direnişin, ne adına olursa olsun, kullandığı araçların vahşeti, insanlık dışına çıkma rahatlığı. İşte bu, bugün, işgal kadar, hatta ondan daha fazla acı veriyor. Daha fazla acı veriyor, çünkü insanlık dışı eylemlere insani değerler adına karşı çıkan, direnen, ona karşı verdiği mücadelede, velev ki savaş gibi pis bir işe girişmek zorunda kalsa da, bu değerlerden taviz vermeyen geleneğin can çekiştiğini görüyoruz” diyor.
İnsel’e göre direnişçilerin kullandığı yöntemler bizi direnişi destekleyemez hale sokuyor. İnsel’in bu tutumu oldukça yaygın. Birçok sosyalist İnsel’in bu görüşlerini paylaşıyor.
Hindistanlı yazar Arundhati Roy ise şöyle yazıyor: “Irak direnişi İmparatorluğa karşı en önde savaşıyor. Dolayısıyla onların savaşı bizim de savaşımız.
“Birçok direniş hareketi gibi farklı grupları içeriyor. Eski Baascılar, liberaller, İslamcılar, eski tutumlarından vaz geçmiş işbirlikçiler, Komünistler, vs. Tabii ki oportünizm, yerel rekabet, demogoji ve suçla dolu. Ama eğer sadece saf olan hareketleri destekleyeceksek bizim saflığımıza uygun direniş hareketi yok.
“Bu, direniş hareketlerini eleştirmeyelim demek değil. Çoğunda demokrasi yok, ‘liderleri’ putlaştırılıyor, bir vizyonları yok. Ama en önemlisi çoğu baskı altında ve yeterli kaynakları yok.
“Irak direnişi nasıl laik, feminist, demokrat ve şiddet kullanmayan yöntemlerle mücadele edebilir diye reçeteler yazmadan önce, kendi tarafımızda, ABD’nin ve müttefiklerinin Irak’tan çekilmesi için mücadeleyi yoğunlaştırmalıyız.”
Roy, öok haklı. Bütün kurtuluş hareketleri hemen hemen aynı sorunlarla karşı karşıyadır. Hepsi parçalanmıştır, çeşitli kanatları içerir ve en önemlisi emperyalist, işgalci saldırıya karşı savaşmaktan soluk alacak olanakları yoktur. Direniş hareketlerine dışarıdan bakanların görevi bu hareket içinden cımbızlayarak olumsuzlukları bulmak ve “ah ne kötü, ne kötü” diye hayıflanmak değil, tam tersine kendi ucumuzdaki mücadeleyi yükseltmektir.
Irak direniş hareketi içindeki her türlü olumsuzluğu görenler işgale karşı kendi ülkelerindeki savaş karşıtı hareketi ne kadar güçlü bir biçimde inşa ederlerse o kadar başarılı bir katkıda bulunmuş olurlar ve eleştirdikleri eksikliklerin ortadan kalkmasına yardımcı olmuş olurlar.
Öte yandan Irak direniş hareketi çok yaygın. Bir yandan yaygın bir sivil direniş var. Her gün sayısız kentte sayısız gösteri olmakta. Zaman zaman bu gösterilere yüzbinler, milyonlar katılıyor.
Irak direnişi yüzlerce kentte silahlı olarak direniyor. Dişini tırnağına takmış. Ve bu arada kimi unsurlar (direnişçi mi yoksa mafya mı, tam belli değil) vahşi işler yapıyor. Birileri esir kampları oluşturmuş. B unlar kötü ama acaba bütün hareketi bağlar mı?
Gazeteci Robert Fisk örneğin Margaret Hassan’ın öldürülmesi olayına bakarak bunun büyük olasılıkla Başbakan Allawi tarafından örgütlenmiş olabileceğini ifade ediyor. Felluce’nin birleşik direni,ş güçleri Hassan’ın serbest bırakılmasını isterken, Bağdat’ta direnişçiler sokak gösterileriile aynı talebi öne sürerken Margaret Hassan’ın öldürülmesi sadece Felluve’yi imha etmek isteyenlerin işinme yaramaktadır. Batı’daki desteklerini arttırmak için.
Felluce’de direnişçilerin olduğu iddiası ile esir kamplarını yayınlayan televizyonlar aynı anda Allawi’nin Felluce’de hiç sivil ölmedi açıklamasını da yayınlamaktaydılar.
Bu nedenlerle Irak direnişini eleştirirken daha dikkatli olmak gerekir.
Ahmet İnsel ve Irak direnişine karşı eleştirel olanlarelbetteki Irak’ın işgaline de karşı çıkıyorlar. Ancak İnsel “insani (...) değerlerden taviz vermeyen geleneğin can çekiştiğini görüyoruz” derken aceleci davranıyor. Irak direnişini biraz CNN, ABC, Fox TV’ye benzer bir ağızla, kolayca eleştiriyor.
F. ALOĞLU