İkamecilik solda çok sık rastlanan bir tutumdur. Asıl olarak bir siyasi parti ya da grubun kendi eylemini işçi sınıfının eyleminin yerine geçirme anlamına gelir. Yani parti/örgüt kendisini işçi sınıfının yerine kendini koyar.

Sosyalizm işçi sınıfının büyük yığınlarının kendi kurtuluşları için yaptıkları eylemdir. Sosyalizm ancak işçi sınıfının çoğunluğu harekete geçtiği zaman mümkün hale gelir.

İkameciler ise işçi sınıfı adına eylem yapan, onu kurtaracağını iddia eden bir siyasi anlayıştır. Türkiye’de kendisini en çok “işçiler partiye, parti iktidara” sloganı ile ifade eder.

İşçi yığınları hiçbir zaman iktidarı almak gibi yoğun siyasi bir hedefle harekete geçmez. İlk hareket daima kazanılabilir, kazanılmak zorunda olan bir talep içindir.

1917 Rus devriminde bu talep ekmek ve barış idi. Savaş işçi sınıfı çok kötü bir duruma sokmuştu, giderek ekmek bulunamaz hale geliyordu. İşte bu durumda işçi yığınlar “ekmek ve barış” isteyerek sokağa çıktı, Çar’ın askerleri ile çatıştılar. Çar’ın askerleri işçi yığınlar karşısında duramadı, bir kısmı işçilerden yana geçti ve bu durumda işçiler arasında “Bütün iktidar grev komitelerine (sovyetlere)” sloganı yükseldi ve Çarlık yıkıldı, gitti.

Çarlık yıkılınca iktidar hemen işçi yığınların eline geçmedi. Bir taraftan sovyetler oluşmaya başladı bir yandan da Geçici Hükümet denen, içinde patronların liberal temsilcilerinin de bulunduğu bir hükümet kuruldu. Bu duruma “ikili hükümet” dönemi dendi.

İşçilerin sovyet örgütlenmesi zaman içinde güçlendi ve sonunda Geçici Hükümet’i tasfiye ederek bütün iktidarı ele geçirdi.

Bu arada (zaman zaman nisbeten küçük yığınsal eylemlerle zor kullanarak) iktidarı Geçici Hükümet’ten alma girişimleri oldu ama Lenin bu eğilimlere daima karşı çıktı.

Sosyalizm büyük yığınların kendi kuruluşları için yığınsal eylemi idi.

İkameci anlayışlar ister sol ister daha sağ görünümlü olsun aslında işçi hareketi içinde daima en sağ görüşü temsil eder.