Volkan Akyıldırım

• Felsefe İncelemeleri
• Yazarlar: Karl Marks ve  Friedrich Engels
• Çevirmen: Cem Eroğul
• 189 sayfa, 9 lira
• Yordam Yayınları

Diyalektik nedir? Tarihsel materyalizm nedir? Marksizmin dünyayı değiştirmek isteyenlere sunduğu yöntem nasıl bir şeydir? Eğer bunları, Karl Marks’ın düşüncesinin temellerini öğrenmek istiyorsanız iyi bir başlangıç kitabı var.

Felsefe İncelemeleri adlı derleme Karl Marks ve Engels’e ait bazıları kitap ya da makale olarak yayınlanmış, bazıları el yazması olarak kalmış, bir bölümü mektup parçalarından oluşan yazıları bir araya getiren bir derleme.

Söz konusu marksizm gibi bütünlüklü bir teori olunca, her bir Marksist metin yazıldığı dönemin tartışmaları ve bağlamı içerisinde şekillendiği için Marks ve Engels’ten yapılan derlemeler genelde iyi olmaz ve okur tarafında da tercih edilmemeli. Ancak Felsefe İncelemeleri iyi bir derleme, baştan sona okunduğunda Marksist yöntemi çok iyi özetliyor.

Kitapta marksizmin temelini oluşturan ve tarihsel materyalizmi metinler derlenmiş ve kronolojik sıralama değil içeriğe göre sıralanmış.

Felsefe İncelemeleri, Engels’in yoldaşı Marks öldükten sonra, 1881’de kaleme aldığı Ludwig Feurbach ve Klasik Alman Felsefesi’nin sonu adlı eserinin ilk dört bölümü ile başlıyor. Engels, Alman filozofları Hegel ve Feurbach’ın idealist görüşlerini eleştirirken idealizm ve materyalizm, metafizik ve diyalektik kavramlarını karşılaştırmalı olarak açıklıyor.

İzleyen metin marksizmin en önemli metinlerinden biri olan Feurbach Üzerine Tezler. 1845 yılında Karl Marks tarafından 11 tez, ileri de hasımları tarafından Marksizm olarak adlandırılacak akımın doğuşunu simgeliyor.

Derlemeye katılan bir diğer önemli metin Marks’ın Ekonomi Politiğin Eleştirisi’ne Katkı adlı kitabına yazdığı ünlü önsöz. 1859 yılında yazılan Önsöz’de tarihsel materyalizm şu satırlarda olduğu gibi berrakça anlatılır:

“Maddi yaşamın üretim biçimi, genel olarak toplumsal, siyasal ve düşünsel yaşam sürecini koşullandırır. İnsanların varlıklarını belirleyen bilinçleri değildir; aksine, onların toplumsal varlıkları bilinçlerini belirler.”

Konu tarihsel materyalizm olunca, Engels’in yazdığı çarpıcı metinleri de ayrıca ele almak gerekir. Kitapta, Engels tarafından yazılan Karl Marks’ın Ekonomi Politiğin Eleştirisin Katkı’sı ve Tarihsel Materyalizm adlı metinler marksizmi öğrenmek isteyenler açıklayıcıdır.

İçeriğinin sağlamlığı kadar, cebe girecek boyutu ve fiyatı ile Yordam tarafından yayınlanan Felsefe İncelemeleri iyi bir kaynak.