Orhan BULUT

BAAS partisi ve Esad sülalelesi Suriye’yi yarım asırdır yönetiyor. Nüfusun üçte biri yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Nüfusun sadece yüzde 12’sini oluşturan bir azınlık ülkeyi demir bir yumrukla yönetiyor. Önce değişim , daha sonra ise rejimin yıkılması ve devrim isteyen gösterilerde bugüne kadar 900’e yakın insan öldü. Buna rağmen Suriye Devrimi geriletilemiyor.

Suriye bir dini ve etnik halklar mozaiği. Halkın çoğunluğu Sünni müslüman. Daha çok Lazkiye ve çevrsinde toplanmış olan yüzde 12 kadar Alevi var. Aynı bölgenin daha iç kısımlarında 200 bine yakın Durzi yaşıyor. Ülkenin kuzey doğu ucunde, Haseki vilayetinde nüfusun yüzde 6-7 sini oluşturan Kürtler var ve PKK bu bölgede çok güçlü.
Halep ve Şam’da Anadolu’dan sürgün edilen Ermeniler var ve nüfusun yüzde 2.8’ini oluşturuyorlar. Ayrıca Lazkiye’de Türkler ve Rumlar,
Suriye Kürdistanı’nda Yezidiler var.

Suriye 16'ıncı yüzyılın başından 1920'ye kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun işgali altında yaşadı. 1920'de Lübnan ile birlikte Fransız mandası oldu. 1946'da bağımsız oldu.

Fransız mandası olunan dönemde esas olarak bir köylü ülkesi olan Suriye'de iktidarda Sünni Şehir burjuvazisi ve entelektüelleri vardı. Ne var ki bağım- sızlığın kazanılması ile birlikte bu kesim Fransız işbirlikçisi olarak görülmeye başlandı ve hızla itibar kaybettiler.

Lazkiye Alevileri uzun yıllar Suriye'ye katılmak istemediler. Hatta aralarında Hafız Esad'ın babası, Beşir Esad'ın dedesi de dâhil olmak üzere bir grup aşiret önderi Fransızlara yazdıkları mektupla Fransa mandası olarak kalmayı tercih ettiklerini söylediler.

Suriye bir dinsel ve etnik azınlıklar mozaiğidir. Dinsel olarak Sünni Müslümanların yanı sıra Alevi Müslümanlar (yüzde 12), Müslümanlar tarafından Müslüman olarak kabul edilmeyen Dürzîler, Hıristiyanlar, Yezidiler, İsmaililer ve bine 1 oranında Yahudiler var.

Nüfusu dinsel ayrımların yanı sıra bir de etnik olarak tasnif ettiğinizde yüzde 6 oranında Kürtler, yüzde 2,8 oranında Ermeniler, yüzde 1 oranında Türkler ve aynı oranda Rumlar var. Bağımsızlığın kazanılması ile birlikte daha çok kıyı kenti Lazkiye çevresinde yoğunlaşmış olan Aleviler ve biraz daha içerde, Cebel Dürz'de toplanmış olan Dürzîler mevzi kazanmaya başladılar. Özellikle Aleviler askeri okullara girerek ordu içinde birikmeye başladılar ve o sıralarda orduda radikal fikirler güç kazanmaya başlamıştı.

Alevi subaylar giderek Suriye ordusu içinde güçlenmeye başladılar. Kısa sürfe sonra ise Alev subaylar Suriye ordusunun kontrolünü kazandılar ve bu arada gerçekleşen darbelerle Alevi subaylar ülkenin yönetimini de kontrol etmeye başladılar.

Ordu içindeki alevi örgütlenmesi ile BAAS partisi arasında da güçlü bağlar vardır. Sosyalist ve Arap milliyetçisi olarak kurulan BAAS'da bugünkü Suriye Devlet Başkanı Beşir Esad'ın babası Hafız Esad güçlenmeye başladı.

Lazkiye çevresindeki yoksul bir Alevi ailesinden gelen Hafız Esad askeri okula girdi, karıştığı bir darbe girişimi nedeniyle kısa süre hapiste yattı, 1963'te yüzbaşı iken 1 yıl sonra, 1964'de birden bire Tüm General, 4 yıl sonra ise Mareşal oldu. Hafız Esad 1973'de ordudan ayrıldı.

Hafız Esad daha sonra Suriye Devlet Başkanı oldu ve ölünceye kadar bu yetkiyi korudu. Yerine büyük oğlunun Devlet Başkanı olması planlanıyordu ama bu oğul trafik kazasından ölünce Londra'da tıp okumuş olan ve Londra'da yaşayan Beşir Esad apar topar ülkeye getirildi ve orduya sokuldu ve hızla generalliğe kadar yükseldi. Babası ölünce de Beşir Esad Suriye Devlet Başkanı oldu.

Beşir Esad iktidara geldiğinden beri hep reformcu olarak tanıtılmakta, ancak onun reformculuğu haşk için değil, egemen sınıflar için. Beşir Esad Türkiye'nin de yardımı ile hızlı bir yeni liberal politika uygulamaya başladı ve o güne kadar devlet kapitalizmi altında yaşayan Suriye'yi Pazar ekonomisine sürüklemeye başladı. Böylece Suriye'de bir yandan işsizlik, diğer Arap ülkelerinde de olduğu gibi özellikle gençler arasında işsizlik yükselirken gelir adaletsizliği büyümeye başladı. Örneğin Suriye'de ki 542 hastanenin 117'si devlet hastanesi, geri kalan 365'i özel hastane.

Baas rejimi bütünüyle bir azınlık rejimi ve tek parti diktatörlüğü.

Hafız Esad zamanında Devlet Başkanı'nın yardımcısı, Savunma Bakanı ve Genel Kurmay Başkanı ve hatta BAAS Genel Sekreteri Sünni idi ancak bu hiçbir biçimde Alevi egemenliğini kıramıyordu. 1980'lere kadar Suriye'de tüm topluma korku salmış olan üç Aliler vardı. Gizli polis (Muhabarat'ın) başı Ali Duba, Askeri istihbaratın başı Ali Aslan (daha sonra genel Kurmay İkinci Başkanı oldu) ve Özel Kuvvetlerin başı Ali Haydar. 1982'de Ali Haydar ve Hafız Esad'ın kardeşi Rıfat Esad'ın komuta ettiği Özel Kuvvetler Hama'da 20 bin kişiyi katletmişti. İktidar gerçekte Hafız Esad ile birlikte bu üç Ali'nin elindeydi.
Bugün de Devlet Başkanı Yardımcısı ve Dış İşleri Bakanı Sünni. Ne var ki Beşir Esad'ın tüm çevresi Muhaberat örgütünün unsurları ile dolu. Ancak Beşir Esad'ın asıl çevresi şöyle. Kardeşi Mahir Esad tüm subayları Alevi olan 4. Tümen'e komuta ediyor. 4. Tümen Suriye'nin en önemli askeri gücü. Son haftalarda Dera'a da başlayıp şehir şehir gezerek katliamlar yapan askeri birlik 4. Tümen.

Beşir'in kız kardeşinin kocası Asaf Şavkat önce Muhabarat'ın başıydı, şimdi Genel Kurmay 2. Başkanı. Beşir Esad'ın dayısının oğlu Rami Makhlouf Suriye'nin en zengin adamı. Aynı durum Mısır ve Tunus'ta da vardı. Suriye'de yolsuzluk, soygun denince derhal Rami Makhlouf'un adı akla gelir.
Bunların dışında çok sayıda önemli görevde Aleviler var. Yönetici Alevilerin çoğu Alevilerin aynı aşiretinden geliyor.

Gösteriler başladığından beri sokaktaki halk reformlar istiyor. Beşir Esad ise her defasında "evet reform yapacağız" dedi. Ne var ki bu kadronun reform yapması mümkün değil bu nedenle yıkılması gerekir. Başka bir Suriye ancak BAAS iktidarının  ve Esad krallığının yıkılması ile mümkün ve bugün bütün etnik ve dinsel kes,imlerden emekçiler elele bunun için mücadele ediyorlar, tanklara karşı direniyorlar.